BUURTVERHALEN - Stadswacht in Roombeek

BUURTVERHALEN - Stadswacht in Roombeek

In de serie ‘Buurtverhalen’ leggen we herinneringen uit de Enschedese wijken vast. Uw buurtverhalen zijn ook welkom! Deel ze via de ‘Draag Bij’ pagina, of neem voor vragen contact met de redactie op. Vandaag het verhaal van oud-stadswacht Gabriel Kacmaz. Hij vertelt over zijn herinneringen aan Roombeek kort voor de vuurwerkramp, en zijn ervaringen met de crisissituatie in de wijk tijdens en na de vuurwerkramp.
 

In 1999 ben ik begonnen als stadswacht. Als stadswacht hield je in de stad toezicht in Noord, Oost, Zuid, West of het Centrum. Stadsdeel West was waar ik het meeste was – van Pathmos tot Boekelo. Eens in de paar weken liep ik ook met collega’s in Noord mee, waaronder ook Roombeek viel.
Roombeek was een arbeiderswijk. Er stonden oude huizen, dicht bij elkaar. De mensen hadden veel contact met elkaar. Als stadwacht verkende je alle straatjes van de wijk, lopend of op de fiets. Was er ergens overlast dan namen we die plek mee op onze route. Bij bejaardentehuizen letten we op dat er niet ingebroken werd. Waren er vernielingen gemeld bij scholen of speeltuinen dan gingen we daar meer toezicht houden en groepjes jongeren aanspreken. En in de pauze koffie drinken bij het politiebureau Noord. Ik moet eerlijk zeggen, in het begin werd de aanwezigheid van de stadswacht nog niet door alle inwoners in dank afgenomen. Kregen we beledigingen te horen, werd ons gezegd dat we niet nodig waren. Dan vertelden we dat we gewoon ons werk deden. Later kregen we meer waardering, toen stelden bijna alle bewoners ons toezicht houden op prijs. Als er ergens overlast was, vernielingen, diefstal of drugsgebruik, kwamen mensen ons daarover aanspreken op straat. En we hadden allemaal een EHBO-diploma, dus als er een bejaarde van de fiets gevallen was konden we daar ook bij helpen.

Een jaar later gebeurde de vuurwerkramp. Toen ik de knal hoorde, was ik aan het barbecueën. Het was mooi weer die zaterdag. Mijn eerste gedachte was een explosie bij een fabriek in de haven. Ik wist helemaal niet dat er een vuurwerkfabriek in Roombeek zat. Omwonenden hadden ons verteld dat het een papierfabriek was. Ik ging gelijk op teletekst kijken, daar stond het nieuws over de vuurwerkramp. Er werd op dat moment nog maar 1 dode gemeld. Een paar uur later werd ik gebeld door mijn teammanager van de stadswacht. Toen heb ik mij gelijk omgekleed, het stadswachtuniform aan en richting Roombeek. Het rampgebied was groot. De politie had een binnenring en buitenring opgesteld. Die werden door ons bewaakt dat mensen niet het gebied binnen konden komen, en de ambulances, brandweer en politie vrij toegang hadden tot het gebied. Toen wij gingen helpen, stond de Grolsch fabriek die midden in de wijk stond nog in de brand. Gelukkig kon de brandweer dat op tijd blussen. Als de tanks van de brouwerij waren ontploft was de schade nog groter geweest.

De noordkant van de buitenste ring heb ik bewaakt, bij de Deurningestraat, Voortsweg en Oldenzaalsestraat. Een bewoner wilde koste wat het kost naar zijn huis. Het zal uit frustratie of emotie geweest zijn, maar toen is hij met zijn auto gewoon door het hek heen gereden. Ja dat vond ik niet passen. Dat is een stukje negatief. Voor de rest hielden alle bewoners zich aan de regels. Later kwamen er wel ramptoeristen. Uit steden, dorpen en zelfs Duitsland kwamen mensen kijken. Het was wereldnieuws. Dat waren emotionele dagen voor ons.
Een paar weken lang hebben we daar als stadswacht elke dag gestaan. Alle huizen in de binnenste en buitenste ring moesten leeggemaakt worden in verband met gevaar. Sommige mensen maakten helaas misbruik van de situatie. Die gingen naar huizen om van onschuldige mensen spullen te stelen. Dat wilden wij en de politie voorkomen, later kwam ook de ME de boel beveiligen.

Na de vuurwerkramp was er eenheid. Er werd een stille tocht gehouden, daar waren meer dan 100.000 mensen aanwezig! Wij ook natuurlijk, als stadswacht. Dat vond ik een goed gebaar naar de slachtoffers die van alles en nog wat verloren hadden… ook familieleden. De tocht liep van het rampgebied, via de brandweerkazerne naar het Volkspark. Prins Willem Alexander en koningin Beatrix waren er ook, het hele land leefde mee. Heel Enschede kwam voor elkaar op, namen de zorgen van anderen over. Bij de oude Diekmanhal werden electronica en spullen verzameld voor de getroffen bewoners, en ook vanuit Duitsland en België kwamen hulpgoederen. Gemeente Enschede deed er alles aan de getroffen bewoners goed te behandelen. Gewonden werden fysiek en mentaal geholpen. Bewoners die hun huis kwijt waren kregen prioriteit bij het vinden van een nieuwe woning.

Het heeft een jaar geduurd voordat alles in de wijk opgeruimd was. Toen alles schoon was, werd begonnen met de kavels verkopen, via een soort veiling proces. We hebben meegemaakt dat mensen ’s nachts met de camper ergens gingen slapen, om de volgende dag maar op tijd aanwezig te zijn bij de verkoop. Oude bewoners hadden natuurlijk voorrang als zij terugkwamen naar de wijk. Dat is nu 18 jaar geleden. Waar toen de vuurwerkramp was, lopen nu toeristen om de nieuw opgebouwde wijk te bekijken. Waar toen de Grolsch zat, staat nu een mooi winkelcentrum.

Welke woorden ik de huidige bewoners zou willen meegeven? Woon in vrede met elkaar, help elkaar, en hou de wijk schoon en netjes!

Tekst: Marijn Smeehuijzen

Bron: Interview Gabriel Kacmaz

Toelichting bij deafbeeldingen:

• De plek in Roombeek waar de vuurwerkfabriek stond, 2006 (Stadsarchief Enschede, foto #047958)
• Een kaart met daarop aangegeven (in Gabriel's beleving) de indeling van de buurten en de twee afgezette ringen in het rampgebied.