Gemeente Enschede
Broodkruimel snellink

Enschede in de Tweede Wereldoorlog. De Joodse Raad in Enschede

Details

Oorspronkelijke datum bijdrage: 30/4/2021
Categorie: gebeurtenissen
Locatie: Enschede, Prinsestraat 14
 
171 weergaven
 

Locatie op kaart

Enschede in de Tweede Wereldoorlog. De Joodse Raad in Enschede

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden in Nederand op initiatief van de Duitse bezetter een aantal Joodse Raden opgericht. In de Joodse Raad zaten hooggeplaatste joden. Het hoofdbestuur van de Joodse Raad zat in Amsterdam.
De Joodse Raad in Enschede verzette zich tegen de Duitse bezetter, en was hier, tot op zekere hoogte, succesvol in.

Wat is een Joodse Raad?
De Joodse raden, waarin belangrijke Joodse mensen zaten, moesten vanaf 1941 maatregelen van de Duitsers gericht op joodse burgers uitvoeren. Ze moesten onder andere helpen bij het selecteren en voorbereiden van transport van joden naar concentratiekampen.
De Duitsers gaven aan hoeveel joden er mee moesten en de raad moest dan de mensen selecteren . Dit betekende dus dat de Joodse Raad samenwerkten met de bezetter en dat zij bepaalden welke joden gedeporteerd zouden worden. Op deze manier hoopte de Joodse Raad controle te houden op de beslissingen van de Duitsers. Veel leden van de Joodse Raad dachten dat de Duitsers anders helemaal hun gang konden gaan en dat dit nog ergere gevolgen kon hebben voor de joodse bevolking.
Vanaf 1942 werden door de Duitse bezetter ook kinderen, ouderen en zelfs zieke mensen naar de kampen overgebracht. Veel joodse mensen wilden onderduiken zodat ze niet meegenomen zouden worden door de Duitsers, maar de Joodse Raden in Nederland raadden dit af.

Leden van de Joodse Raad Enschede
Sig Menko was de voorzitter van de Joodse Raad in Enschede. Hij was een bekend persoon, hij was directeur van N.J. Menko, een grote textielfabriek in Enschede. Verder was hij ook nog eens de voorzitter van de Hogere Textielschool en zat hij in de gemeenteraad van Enschede. In 1930 werd hij voorzitter van de joodse gemeenschap en later in 1933 ook van het Comité Duitsche Vluchtelingen. Dit Comité gaf steun aan mensen die op de vlucht waren voor de Duitsers. In oktober 1941 werd dit Comité veranderd in de Joodse Raad Enschede. Sig Menko dook onder in 1943, maar werd verraden en kwam samen met zijn vrouw Emmy in kamp Westerbork terecht. Via kamp Westerbork moest hij naar kamp Theresiënstadt. Uiteindelijk hebben Menko en zijn vrouw de oorlog wel overleefd.
Gerard Sanders was de secretaris van de Joodse Raad, met hem liep het slechter af. Sanders kende de joodse gemeenschap het best en gaf vaak de namen door van de joden die moesten onderduiken. Toen de Joodse Raad werd opgeheven in 1943, omdat alle joden toen weg moesten zijn, werd hij opgepakt toen hij op weg was naar zijn onderduikadres. Waarschijnlijk is hij verraden. In maart 1945 overleed hij, door uitputting in het kamp Gross Rosen in Duitsland.
Isedoor van Dam was een textielfabrikant van de firma M. van Dam & Zonen. Hij was erg bekend onder de joodse mensen. In 1933 werd hij penningmeester van het Comité Duitsche Vluchtelingen, wat dus in 1941 de Joodse Raad werd. Na transport mochten Isedoor van Dam en zijn zijn vrouw het concentratiekamp Westerbork verlaten. Daarna is hij ondergedoken en heeft de oorlog uiteindelijk overleefd.

Werk van de Joodse Raad
Het percentage Joden dat in Enschede de oorlog overleeft heeft is hoger dan het landelijk gemiddelde. De opstelling  van de Enschedese Joodse raad, die al relatief snel inzag wat de werkelijke bedoeling was van de Duitse bezetter heeft daar , samen met de hulp van enkele moedige stadsgenoten zoals dominee Leendert Overduin, Frits Buitenbos, Dries Nijenhuis en nog een aantal anderen, zeker aan bijgedragen.

De foto van de drie hoeden die bij dit artikel is geplaatst gemaakt door Cecile Kanteman, een medewerkster van de Joodse Raad. De drie hoeden op de foto staan symbool voor de drie leden van de Joodse Raad Enschede. Dit is de enige foto die van hun “samen” gemaakt is. De linker hoed is die van Sig Menko, de middelste van penningmeester Isedoor van Dam en de rechtse hoed is van secretaris Gerard Sanders. De foto moet genomen zijn op een dag dat alle drie de leden in de synagogeaan het werk waren. De synagoge aan de Prinsestraat nummer 14 in Enschede, bestaat nog steeds en wordt ook wel de sjoel van Enschede genoemd.

Voor meer informatie over de jodenvervolging en de Joodse Raad Enschede bekijk de website: Enschede in de Tweede Wereldoorlog

Trefwoorden:OORLOGEN, TWEEDE WERELDOORLOG
  • Geplaatst door
  • Auteur

    Synagoge Enschede

Annotaties

0 annotaties
Er zijn nog geen annotaties op dit item