Gemeente Enschede
Broodkruimel snellink

Restauratiebedrijf Edwin Beunk Fortepiano.

Details

Oorspronkelijke datum bijdrage: 27/10/2020
Categorie: kunst en cultuur
Locatie: Enschede, Brinkstraat 326, 7541 AX
 
358 weergaven
 

Locatie op kaart

Restauratiebedrijf Edwin Beunk Fortepiano.

Beunk Fortepiano legt zich toe in de restauratie, verkoop en verhuur van fortepiano’s, de voorlopers van de huidige concertvleugel. Chopin bespeelde geen moderne Steinway, maar componeerde op de Franse Erard en Pleyel piano’s. Deze fortepiano’s zijn geenszins mindere instrumenten dan de huidige concertvleugel. Ze klinken echter lichter en transparanter en beantwoorden aan een andere smaak. Naast de genoemde pianobouwers in Parijs kenden ook Londen en Wenen in de 18e en 19e eeuw een aantal beroemde pianobouwers. Edwin Beunk en zijn mensen restaureerden in de loop der jaren alle modellen, die de belangrijkste centra van pianobouw destijds hebben voortgebracht.
Restauraties worden uitgevoerd in opdracht van eigenaren van een fortepiano, of voor kopers van piano’s, die doorgaans in vervallen staat op klanten staan te wachten.
Edwin Beunk heeft daarnaast voor de verhuur een collectie antieke piano’s opgebouwd uit de periode van 1780 tot 1870. Van het Weense ‘Hammerklavier’ uit de tijd van Mozart tot piano’s uit de jaren van Brahms zijn dit precies de piano’s, waarop alle bekende componisten hun muziek hebben gecomponeerd. De piano’s reizen de hele wereld over en zijn te horen op bekende concertpodia en op ruim 200 klassieke platen- en CD ‘s.

Geschiedenis
Na jaren moderne piano’s te hebben gestemd en gerepareerd, begon Edwin Beunk in 1981 een eigen werkplaats voor het restaureren van fortepiano’s. De aanleiding was de toevallige aankoop van een te restaureren tafelpiano, een aankoop die evenveel met de voorliefde voor oude meubels en antiek in het algemeen te maken had, als met de bekendheid met piano’s. In de uitvoeringspraktijk van klassieke muziek was in de jaren ’60 en ’70 al een eerste begin gemaakt met het spelen op authentieke instrumenten.
Han de Vries, toenmalig hoboïst van het Amsterdamse Concertgebouw Orkest, maakte Beunk er op attent dat goed gerestaureerde, authentieke piano’s die ontwikkeling zouden kunnen stimuleren. Omgekeerd zou de authentieke uitvoeringspraktijk een op fortepiano’s gespecialiseerde restauratiewerkplaats wellicht rendabel maken. Daarop besloot Beunk een oude stalruimte te huren en om te bouwen tot werkplaats.
In het begin waren de investeringen in werkplaats en antieke piano’s niet rendabel. Omdat er geen school voor het restaureren van fortepiano’s bestaat, moest alles voorzichtig en proefondervindelijk geleerd worden. Niets origineels mocht vervangen worden, ontbrekende delen moesten nagemaakt worden van identieke instrumenten elders in de wereld, er moesten nieuwe technieken ontwikkeld worden om kromgetrokken klankkasten in oude staat te herstellen. Zelfs het tijdrovende handmatig politoeren was een techniek, die bijna nergens meer beoefend werd.
Het restaureren van een fortepiano duurt doorgaans 1300 tot 1400 uur. Omdat niet elke minutieus gerestaureerde fortepiano snel werd verkocht, werden de piano’s ook verhuurd voor concerten en opnamen. Dit bleek de gouden greep om de werkplaats rendabel te maken.
Er ontstond een collectie bespeelbare fortepiano’s, die de grootste ter wereld is. De verzameling bevat onder meer piano’s van bouwers als Walter, Schantz, Rosenberger, Graf, Streicher, Broadwood, Erard, Pleyel en Blüthner.
Al vanaf 1985 werd de vooral op klank ingestelde Beunk vergezeld door wiskundige Johan Wennink. Wennink bouwde in ruim dertig jaar een schat aan meetgegevens op, die het hele terrein van de fortepiano beslaat. Wennink ontwikkelde ook een methode om klankkasten, die door de afnemende sterkte van beenderlijm en de enorme trekkracht van de snaren waren kromgetrokken, weer recht te buigen. Dit is nodig, omdat de instrumenten anders niet te stemmen zijn en bijgeluiden produceren. Deze restauratie moet zonder moderne ingrepen als het inbouwen van een ijzeren frame uitgevoerd worden, omdat dit de authentieke klank ongewenst zou beïnvloeden.
In latere jaren zouden nog twee mensen in het atelier gaan werken. Inmiddels zijn twee mensen met pensioen. Beunk is zelf inmiddels 63 en weet niet hoe lang hij nog door wil gaan. Als het bedrijf zou stoppen, dan eft de internationale muziekwereld een probleem.
Zo ver is het echter nog niet. Alle instrumenten in de collectie verkeren in uitstekende conditie en zo lang de collectie bijeen blijft en er externe stemmers zijn om ze op toon te brengen, kan de verhuur van de piano’s voortgezet worden. Het restaureren van de fortepiano’s en het vastleggen en doorgeven van alle opgebouwde kennis en ervaring is een lastiger verhaal. Studenten van de opleiding pianotechniek in Amsterdam bleken niet genegen zich op de fortepiano toe te leggen, omdat ze daarvoor naar Enschede moeten.

Historische achtergrond
In de jaren 1780 – 1870 veranderde er veel in zowel muziek als samenleving. In de muziek werd de Klassieke periode van Haydn en Mozart opgevolgd door de Romantische periode van Beethoven en Brahms. Vereist de muziek van Mozart een precies gedefinieerde, heldere toon, de piano’s in de tijd van de romantiek moesten tonen produceren, die langer doorzongen. Als de composities van Mozart op een latere piano worden gespeeld, dan lopen de klanken in elkaar over en verdwijnt de precisie.
In de samenleving bracht de industrialisatie een middenklasse voort, die in telkens grotere aantallen concerten ging bijwonen. De concertzalen werden steeds groter en piano’s moesten bij de overgang van salon naar concertzaal een al maar groter volume produceren.Hierdoor veranderde de klank van licht en helder naar zwaar en rond en kwam er meer nadruk op de bas- en middentonen te liggen.
De industrialisatie bracht ook technische veranderingen teweeg, die zich bij de piano manifesteerden in betere snaren en de introductie van een gietijzeren frame in de houten klankkast. Zo’n frame kan een grotere snarenspanning verdragen, zodat een piano hoger gestemd kan worden en meer volume wordt bereikt. Ook het aantal toetsen (en dus ook het aantal snaren) nam toe.

Aantal belangstellenden
De fortepiano’s van Edwin Beunk c.s. worden wereldwijd verkocht aan particulieren en concertzalen. Alleen al in de VS werden 20 fortepiano’s afgeleverd, waarvan 5 aan concertzalen in San Francisco. Ook in Japan zijn piano’s uit Enschede aangeschaft; er staat een fraai geornamenteerd instrument in het nagebouwde themapark Huis ten Bosch. Ook de verhuur van de piano’s vindt wereldwijd plaats.
Optredens en muziekopnamen met fortepiano’s van Edwin Beunk zijn uitgevoerd door pianisten als Andreas Staier, Malcolm Bilson, Paolo Giacometti, Robert Levin en Malvyn Tan en door orkestleiders als John Eliot Gardener en Philippe Herreweghe.

Betrokken partijen
Edwin Beunk Fortepiano is een zelfstandig opererend bedrijf met veel contacten in de internationale wereld van klassieke pianisten, dirigenten en concertpodia.

Verhouding subsidie- en sponsorgelden versus eigen inkomsten
Edwin Beunk Fortepiano heeft geen subsidie- of sponsorrelaties.

Eigen waardering
De authentieke uitvoeringspraktijk in de klassieke muziek had in de voorbije drie decennia niet zo’n vlucht had kunnen nemen, als Beunk’s bedrijf er niet was geweest. Omgekeerd maakte deze praktijk zowel het bestaan van dit bedrijf als de redding van de bijna verloren gegane fortepiano’s mogelijk.

Instandhouding erfgoed en ervaren knelpunten
Edwin Beunk Fortepiano is succesvol, zolang beide hoofdrolspelers hun werk voortzetten. Gezien hun leeftijd is het de vraag, hoe lang dit nog het geval zal zijn. Het verhuren van fortepiano’s kan nog lang doorgaan als externe stemmers de piano’s weer op stemming brengen. Voor het restaureren en het vastleggen en doorgeven van alle daarbij opgebouwde kennis en ervaring, bestaat geen plan.
Hoewel meetgegevens geregistreerd zijn, een handboek met ‘best practices’ is opgesteld en een deel van het werk op film is vastgelegd, blijkt dit het meest kwetsbare deel van dit ambachtelijk erfgoed.

Publiciteit
Edwin Beunk Fortepiano heeft een website en adverteerde in Tijdschrift Oude Muziek, Residence en Kunstschrift, maar moet het vooral hebben van de bekendheid in de wereld van de klassieke muziek. De Enschedese cineast Patrick Drijver maakte een documentaire over Edwin Beunk Fortepiano. Deze documentaire telt vier verhaallijnen: de reis van een piano voor een concert in Japan, de restauratie van een fortepiano van wrak tot topinstrument, de historische ontwikkeling van de fortepiano van huiskamerinstrument tot concertvleugel, en tot slot interviews met een aantal bekende pianisten.

​​​​​​​Auteur/bron
Immaterieel Erfgoed in Enschede. Cement van een hybride stad. (IJsselacademie - Bureau Siebe Rossel, april 2014)

Trefwoorden:RESTAURATIEBEDRIJF, EDWIN BEUNK, FORTEPIANO, PIANO’S, PIANOBOUWERS
  • Geplaatst door
  • Auteur

    Immaterieel Erfgoed in Enschede. Cement van een hybride stad. (IJsselacademie - Bureau Siebe Rossel, april 2014)

Annotaties

0 annotaties
Er zijn nog geen annotaties op dit item