Gemeente Enschede
Broodkruimel snellink

Zwerferf Sprakel

Details

Oorspronkelijke datum bijdrage: 25/8/2021
Categorie: Belevingsplek
Locatie: brandemaatweg , 7524 PD
 
681 weergaven
 

Locatie op kaart

Zwerferf Sprakel

Een nieuw nabuurschap en een belevingsplek voor Rondje Enschede in het Vaneker. De belevingsplek ZwerfErfSprakel ligt tussen de Overmaatweg en de Brandemaatweg, aan het Rondje Enschede.

De resten van de archeologische opgraving van het erf Sprakel aan de Sprakelweg zijn verplaatst naar een deel van de recreatieve route Rondje Enschede tussen de Overmaatweg en de Brandemaatweg.

De archeologische resten en het verhaal zijn zichtbaar en beleefbaar gemaakt door kunstenaar Jeroen van Westen in de belevingsplek ZwerfErfSprakel. De tafel op de deel is het kloppend hart van het kunstwerk en staat symbool voor nabuurschap, noaberschap in het Twents genoemd.

De belevingsplek is gerealiseerd met subsidie van de provincie Overijssel. De presentatie van het kunstwerk vindt plaats op 5 juni, op wereldmilieudag. Dit is de dag dat wij stilstaan bij samen werken aan een duurzame ontwikkeling. 

Beeldmateriaal

Tijdens de opgraving, het verplaatsen van de resten en het inrichten van de belevingsplek zijn foto’s en filmopnames gemaakt door o.a Hogeschool Saxion Joop van Breda en Rob Nijland. De film is in het najaar 2014 gereed en te bekijken op deze site

Het gebied aan de Sprakelweg, met in de bodem de verwachte resten van meerdere erven Sprakel,  is bestemd voor woningbouw. Het laatste erve Sprakel is direct na de Duitse inval in WO11 afgebroken. Door de uitbreiding van het vliegveld moest de boer op erve Sprakel binnen drie weken het boeltje pakken en het bedrijf verplaatsen. 

Na de archeologische opgraving zijn de restanten van het  erf verplaatst. Het erf en het verhaal is zichtbaar en beleefbaar gemaakt op een nieuwe locatie in het Vaneker. Met het inrichten van de belevingsplek dragen de culturele waarden bij aan de ruimtelijke en sociale kwaliteit van het gebied.

Kunstenaar Jeroen van Westen en landschapsarchitect Piet Ziel (van Royal Haskoning) hebben in december 2009 een eerste versie van het ontwerp belevingsplek Erve Sprakel gemaakt. De bewoners zijn bij het ontwerp en de gebiedsontwikkeling betrokken. Het blijvend verzet in de omgeving tegen verleggen van de Vanekerbeek en de padenstructuur van Rondje Enschede waren reden dat er nog een tweede en vervolgens een definitief ontwerp van Jeroen van Westen en Henk Visscher kwam. In het definitieve ontwerp wordt de zwerftocht van het erf naar de nieuwe locatie fysiek begeleid door zandstenen voorzien van Twentse woorden.

Ontwerpsessies

De omwonenden, leden van Dorpsraad Lonneker en leden van de SHSE-L zijn betrokken bij het ontwerpproces. De sessies zijn georganiseerd in kinderboerderij Noord. In het eerste ontwerp “Nabuurschap” was de kinderboerderij het nieuwe erf en de verplaatste resten van erve Sprakel het oude erf. Er was in het ontwerp een verbinding opgenomen tussen de kinderboerderij en belevingsplek.

Zandsteenroute

In het laatste ontwerp “Zwerf Erf ’t Sprakel” is een verbinding gemaakt tussen plaats van opgraving en de nieuwe locatie met de resten van de opgraving. Langs de route zijn resten zandstenen met Twentse woorden geplaatst.
De zandstenen zijn bewerkt door Steenatelier Eibergen.

Uitvoering ontwerp

De aannemer TWW Oldenzaal en kunstenaar Jeroen van Westen hebben met de resten de belevingsplek ingericht. Op de deel is nu een grote tafel geplaatst als symbool voor noaberschap. Tafel en put zijn gemaakt door de firma Morsink. De gemeente Enschede heeft de inrichting afgerond met het plaatsen van een eikenboom en fruitbomen.

In het voorjaar is de belevingsplek ontsloten door de aanleg van een nieuw deel van Rondje Enschede in Noord.

Op 1 februari 1941 werd de boerderij aan de Sprakelweg 25 samen met nog 6 andere boerderijen in die omgeving  ontruimd. In de boerderij woonde de familie B. Graave. De negen bewoners en 10 stuks vee kregen uiteindelijk een plek aan de Noord Esmarkerrondweg 70.

In het totaal werden er tussen november 1940 en juni 1944, 71 boerderijen en 22 woonhuizen ontruimd in de gemeenten Weerselo en Enschede. Hiervan werden 38 boerderijen en 4 woonhuizen afgebroken.

Naast het vliegveld werd door de Duitsers 1550 hectare extra gevorderd rondom het vliegveld. Ook buiten vliegveld ’Fliegerhorst’ werden nog hectaren gevorderd voor munitieopslag, luchtafweer, radarinstellingen en schijnvliegvelden. Nergens in Nederland zijn het aantal getroffenen en gevorderde hectaren zo groot.

Door het in cultuur brengen van onontgonnen gronden werd het tekort aan landbouwgrond redelijk gecompenseerd. De gevolgen van de oorlog voor de boeren was echter na de bevrijding nog lang voelbaar. Van de 58  geëvacueerde boeren in Enschede waren in 1947 nog maar 27 teruggekeerd.

In de Sliepsteen van september 1991 en mei 1992 zijn publicaties opgenomen van  Adrie Roding met de titel ‘Van lusten en lasten en ongenode gasten’ (episode 1: deel 1, deel 2, deel 3, deel 4, deel 5 en episode 2: deel 1, deel 2, deel 3, deel 4, deel 5).

  • Geplaatst door

Annotaties

0 annotaties
Er zijn nog geen annotaties op dit item