Gemeente Enschede
Broodkruimel snellink

Boerendansen. Enscheder Spöllers en Daansers “De Krekkel”

Details

Oorspronkelijke datum bijdrage: 28/10/2020
Categorie: tradities
 
504 weergaven
 

Boerendansen. Enscheder Spöllers en Daansers “De Krekkel”

Tijdstip en locatie

De dansgroep De Krekkel organiseert jaarlijks in het laatste weekend van augustus een folkloristisch festival in gebouw Prismare in de wijk Roombeek. Vroeger vond dit plaats in het eerste weekend van september op het terrein van de Universiteit Twente. Omwille van andere festivals in de stad is na vele jaren uitgeweken naar een andere datum en een andere locatie.

Naast dit festival verzorgt men optredens bij braderieën, buurtcentra, bejaarden- en ziekenhuizen, personeels- en verenigingsavonden.

De Krekkel werkt ook mee aan culturele activiteiten van derden.

 

Regelmatig is de groep op uitnodiging te gast op festivals in binnen- en buitenland. Er zijn optredens geweest in Denemarken, Duitsland, Engeland, Finland, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Polen, Tsjechië, Zweden en in 1997 zelfs in Taiwan. In 2013 was De Krekkel te gast in Hongarije, in 2014 is Estland het land waar De Krekkel op uitnodiging optredens zal verzorgen.

 

Beschrijving

De vereniging Enscheder Spöllers en Daansers ‘De Krekkel’ stelt zich tot doel de belangstelling voor de Twentse folklore te bevorderen en Twentse volksgebruiken in stand te houden. De vereniging is vernoemd naar de Krekkel, een anijskoek die volgens Enschedese traditie bij jarige kinderen uit arme gezinnen op de linkerarm werd gebonden, zodat iedereen kon zien, wie er jarig was.

Bij optredens verzorgt de groep een avondvullend programma met dans, zang en muziek. Ook wordt uitgebreid verteld over diverse aspecten van de Twentse folklore en klederdracht. De Krekkel treedt op in replica’s van de daagse- of de zondagse dracht, zoals die rond 1900 gedragen werd. Naast dans en kleding toont de groep ook de böggel (hoge bi), een oud model fiets met enorm groot voorwiel en piepklein achterwiel. De drie replica’s van deze fiets zijn in de jaren ’50 door groepsleden gemaakt.

 

Geschiedenis

De vereniging Enscheder Spöllers en Daansers ‘De Krekkel’ is opgericht op 4 mei 1952 te Enschede. De groep was met vier dansparen aanwezig bij het huwelijk van Prins Willem Alexander met Prinses Maxima en kreeg in 2002 het predicaat ‘Koninklijk’ vanwege het 50 jarig bestaan.

In de jaren 1980 organiseerde De Krekkel een eigen muziek- en folklorefestival op het terrein van de Universiteit Twente. Daar kwamen zonder noemenswaardige inspanning honderden mensen op af.

Ook werden er optredens verzorgd voor de vrouwenavond van het ITC (Faculty of Geo-Information, Science and Earth Observation, University of Twente) en tijdens Palmpasen voor Het Bouwhuis (een instelling voor verstandelijk gehandicapten). Nu is de tijdsgeest heel anders. De belangstelling voor folklore taant en er is meer PR nodig om bezoekers te trekken.

De dansgroep treedt op vaste momenten en op aanvraag op, zodat men jaarlijks zo’n 25 optredens verzorgt. In de laatste week van augustus organiseert De Krekkel het muzieken folklorefestival nu in gebouw Prismare in de wijk Roombeek. Hierbij worden ook dansgroepen uit de omgeving en uit het buitenland uitgenodigd. Het uitnodigen van dansgroepen uit Europa geschiedt op uitwisselingsbasis.

Ook treedt De Krekkel vijf maal per jaar op in Hotel Landhuis in Oldenzaal. De optredens op aanvraag vinden vaak plaats in verzorgingscentra maar nemen af, omdat de zorgcentra het nu moeilijk hebben.

 

Aantal aanwezigen/belangstellenden

De Krekkel verzorgt regelmatig optredens, is financieel gezond en heeft een stabiel ledental van 25 – 30 mensen. Sommige leden worden echter te oud om festivals af te gaan en ook bestuursfuncties zijn soms lastig in te vullen. Daarom wil De Krekkel er graag nog drie tot vier dansparen bij hebben.

 

Betrokken partijen

De Krekkel is lid van de Stichting Enschedese Dansgroepen. Deze overkoepelende organisatie werd in 1985 opgericht om de belangen van dansgroepen te behartigen. Dat lukt echter niet altijd. Toen de dansgroep uit Glanerbrug werd opgeheven, had de SED kunnen trachten om de leden bij de andere groepen onder te brengen. Dat is niet gebeurd en als mensen eenmaal afscheid van het volksdansen nemen, dan is het te laat. De SED verdeelt nu alleen de subsidie, die dansgroepen van de gemeente ontvangen. Wellicht moet er een nieuwe koepelorganisatie komen, voor alle folkloristische groepen in Enschede.

Dansgroepen, klompenmaker of draaiorgel ’t Tukkertje, hun problemen zijn identiek.

Behalve bij de SED is De Krekkel aangesloten bij de federatie Folkloristische Dansgroepen Nederland. De federatie behartigt de belangen van dansgroepen en let ook op de authenticiteit van de kleding.

De Krekkel heeft veel contacten met andere dansgroepen in Europa. Door de jaarlijkse optredens in het buitenland komen de leden op bijzondere plaatsen, waar men anders nooit zou komen. Nieuwe danskoppels ervaren met open mond hoe leuk het is, om in Hongarije of Estland bij mensen thuis te verblijven. Er worden leuke contacten gelegd en daar ontstaan jarenlange vriendschappen uit.

Een hecht samenwerkingsverband, dat zich over ruim 50 jaar uitstrekt, onderhoudt De Krekkel met de midwinterhoornblazers uit Saasveld. Die worden ingehuurd om op kerstavond mee te werken aan optredens in verzorgingshuizen. Ook treedt men op met de Enschedese Midwinterhoornblazers.

 

Verhouding subsidie- en sponsorgelden versus eigen inkomsten

De Krekkel ontvangt via de SED enige subsidie van de gemeente. De meeste inkomsten verkrijgt men echter uit optredens, door aan de deur loten te verkopen, en door rommelmarkten te organiseren.

 

Eigen waardering

Dansgroep De Krekkel bestaat in 2014 al 60 jaar ziet zichzelf als een hoeder van Enschedese tradities. Die mogen niet verloren gaan en de activiteiten moeten liefst worden uitgebreid.

De Krekkel eigent zich echter niet alle tradities toe. Er is genoeg dat men graag aan anderen overlaat. De Krekkel heeft een eigen muziek- en folklorefestival, waarbij men danst en over de Enschedese tradities vertelt. Ook is er een optreden op kerstavond, met midwinterhoornblazers.

Anderen hebben eigen activiteiten.

 

Instandhouding erfgoed

Waar elke vereniging merkt dat steeds minder jongeren lid worden, blijkt dit voor een fokloristische dansgroep nog lastiger. De belangstelling voor folklore taant. Cultuurcoach Jacintha Blom helpt bij de marketing of publiciteit, maar nieuwe leden dienen zich vooral via bekenden aan. De SED heeft ook geen antwoord op het ledenprobleem. Ondertussen ontplooit De Krekkel veel meer activiteiten dan 20 jaar geleden. Om de jeugd te bereiken brengt men leerlingen van Basisschool Pallet eenvoudige dansjes bij, die de leerlingen een keer in een optreden mogen laten zien.

 

Het vergrijzende ledenbestand werkt door op de instandhouding van het erfgoed. De Krekkel had altijd een dansleider die de kwaliteit van het dansen bewaakte. Ook was er een commissie die de kleding van de dansers in de gaten hield. De kledingcommissie is er momenteel niet en de dansleider werkt in Duitsland en kan zijn rol nu niet vervullen.

 

De authenticiteit van de kleding is een groot aandachtspunt en daarmee een bron van discussie. Er mag geen make-up, horloge of modern sieraad worden gedragen. Traditionele sieraden mogen wel en een bril wordt als compromis aan de uitvoerbaarheid van de traditie toegestaan. De traditionele kleding wordt op maat en naar authentiek voorbeeld gemaakt. Dit verzorgt de kledingcommissie, die hierin wordt gesteund door de federatie FDN. De kledingcommissie ziet ook toe op naleving van de regels door de dansers. Mensen hebben anders de neiging om ‘tradities’ te verzinnen die hen goed uitkomen. Er moet ook op worden toegezien dat klompen goed geschuurd zijn, anders laten mensen het erbij zitten. De regels geven soms aanleiding tot discussie. Men mag niet afwijken van de traditie, maar tegelijk staat de traditie wel meer variatie toe, dan nu wordt toegelaten. Waarom niet een deel van de dansers in doordeweekse dracht laten dansen en een deel in rouwof bruidsdracht? Zo liepen de mensen vroeger ook door elkaar. Er zou historisch verantwoord meer variatie in kleding kunnen worden toestaan. Zo kunnen mensen zich binnen de traditie onderscheiden en wordt de traditie iets van henzelf. Veel mensen willen niet in dracht dansen, omdat ze denken voor gek te lopen.

Dat kost leden. De dracht hoort er echter onlosmakelijk bij, maar de regels worden wel erg strikt hanteert.

 

Ervaren knelpunten

Zijn de boerendansers in Lonneker verbonden aan de lokale gemeenschap, de andere traditionele dansgroepen in Enschede zijn minder aan het platteland gebonden en kampen met een ledengebrek. De dansgroep uit Glanerbrug werd in 2013 opgeheven en de resterende groepen zouden mogelijk moeten fuseren, maar de groepsband staat dit in de weg. De meeste leden zijn al vele jaren lid. Een dansgroep is als een familie, in voor- en in tegenspoed.

Het is een verrijking van het leven en geeft veel voldoening, maar het overstappen naar een andere groep wordt daarom moeilijk.

Met het verkopen van loten aan de deur tracht De Krekkel leden te werven. De Krekkel moet het van senioren hebben, niet van ouders met kinderen en ook niet van jongeren. De jeugd ziet weinig in de familiale sfeer van een dansgroep en wil zich evenmin binden aan een vereniging. Als De Krekkel een workshop zou aanbieden, of een cursus in plaats van een lidmaatschap van langere duur, dan tonen mensen wellicht wel interesse. Maar dit leidt niet tot verdieping en is ongeschikt voor het doorgeven van tradities. Ondertussen leidt het ledentekort tot problemen bij het huren van een repetitieruimte, bij de kleding en mutsen, bij het verzorgen van optredens en daarmee ook bij de buitenlandse reizen.

De kleding is een zorg apart. Het wordt moeilijker om replica’s te laten maken of in stand te houden. De Krekkel had een mutsenwasser in Wierden, maar die stopt ermee. Het wassen is een specialisme. De muts wordt uit elkaar gehaald en moet na het wassen weer geplooid, gesteven en in elkaar gezet worden.

Nu organiseert De Krekkel een cursus mutsen wassen, zodat mensen dit zelf kunnen doen.

 

Publiciteit

De Krekkel organiseert jaarlijks een muzieken folklorefestijn om dit Enschedese erfgoed bekend te maken en door te geven. Ook wil men leden hiermee werven. Dit kost meer dan het oplevert, want de entree is gratis en vrijwillige bijdragen schieten tekort. Omdat er genoeg geld binnenkomt met de andere optredens, de lotenverkoop en de rommelmarkten, kan men zich dit festival permitteren.

De Krekkel heeft een eenvoudig kopie op A5 formaat als folder, een ansichtkaart en een website.

Afbeelding: Spöllers en Daansers “De Krekkel” op het Van Heekplein in Enschede

Auteur/bron
Immaterieel Erfgoed in Enschede. Cement van een hybride stad. (IJsselacademie - Bureau Siebe Rossel, april 2014)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Trefwoorden:SPÖLLERS, DE KREKKEL, BOERENDANSEN
  • Geplaatst door
  • Auteur

    Immaterieel Erfgoed in Enschede. Cement van een hybride stad. (IJsselacademie - Bureau Siebe Rossel, april 2014)

Annotaties

0 annotaties
Er zijn nog geen annotaties op dit item