Enschede in de Tweede Wereldoorlog. Jaarverslagen Elektriciteitsbedrijf Enschede

Enschede in de Tweede Wereldoorlog. Jaarverslagen Elektriciteitsbedrijf Enschede

Ook in oorlogstijd ging het dagelijks leven, zo goed en zo kwaad als het ging, door. Mensen werkten, ontspanden en gebruikten daarbij electriciteit. Enschede had in die tijd een eigen gemeentelijk elektriciteits bedrijf. De meeste bedrijven maken elk jaar een verslag met daarin de winst of het verlies dat ze dat jaar gemaakt hebben, het aantal personeelsleden in dienst en tal van  andere overzichtjes. Van het Gemeentelijk elektriciteits bedrijf zijn de jaarverslagen van 1940 tot 1945 in het archief van de gemeente bewaard gebleven en ook in te zien. Onbedoeld kun je daarin veel teruglezen over wat voor invloed de oorlog op het normale leven in Enschede had.

Uit het jaarverslag van 1940:

"Overzicht 
De resultaten van het jaar 1940 lieten zich aanvankelijk goed aanzien, maar na het uitbreken van de oolog begon de terugslag. De stijging veranderde in een daling die de stijging in vele gevallen teniet deed .

Straat verlichting
Het verbruik van de straatverlichting was ten gevolge van de verduisteringsmaatregelen bij het uitbreken van de oorlog zeer gering.

Tarieven
De tarieven bleven in 1940 onveranderd"

Uit het jaarverslag van 1941:

"Overzicht
In de loop van het jaar deden de oorlogsomstandigheden zich strek gelden; vooral door de rantsoenering die aanvankelijk op 100% maar na 1 juli op 75% werd bepaald en mede door de slechte toestand in de textielindustrie, daalde het stroomverbruik steeds meer.

Straat verlichting
Behoudens enkele bepaalde richtlampen was de straatverlichting gedurende 1941 gedoofd.

Tarieven
In enkele tarieven kwam dit jaar een kleine wijziging."

Uit het jaarverslag van 1942:

"Overzicht
Ook in dit jaar deden de oorlogsomstandigheden zich sterk gelden; toch trad er een stijging in de verkoop op, maar de resultaten waren desalniettemin toch nog beneden die van 1940

Straat verlichting
Behoudens enkele bepaalde richtlampen was de straatverlichting gedurende 1942 gedoofd.

Tarieven
In de tarieven kwam geen wijziging."

Uit het jaarverslag van 1943:

"Overzicht
Het jaar 1943 stond nog steeds in het teken van de oorlogen de tijdsomstandigheden oefenden op de gang van zaken een slechte invloed uit. Bij het bombardement van 10 oktober leed het net ernstige schade.

Straat verlichting
Het straatverlichtingsnet deed ook dit jaar geen dienst, behoudens enkele lichtpunten

Tarieven
Tarieven bleven onveranderd

Ramp van 10 october: Op 10 october werd Enschede gebombardeerd en liep het electriciteitsnet vele beschadigingen op. Aan het hoogspanningsnet wedern de volgende beschadigingen toegebracht:

• 1e Tegenover de ingang van het G.J. van Heekpark werd de hoogspanningskabel 3x150qmm. Van de Noordring vernield
• 2e aan de Hengelose straat werden de diagonalen II en III van 150qmm vernield, benevens een telefoonkabel 5x2x1 voor onderling verkeer.
• 3e Aan de Richtersweg werd de hoogspanningskabel 3x25 qmm. Van de stadsring Zuid kapot geslagen
• 4e Aan de Tubantiasingel werd een mof van de hoogspanningskabel van 25 qmm diagonaal I zo beschadigd, dat deze vervangen moest worden
• 5e Aan de Stadsmatenstraat werd de hoogspanningskabel van 3x 25qmm diagonaal I door een bom vernield.
• 6e De hoogspanningsruimte van de Gebr. Van Heek werd ernstig beschadigd; ook de hoogspanningsruimte van Oosterveld en het dak van het stadion aan de Richtersweg liepen schade op."

Uit het jaarverslag van 1944:

Overzicht
In het jaar 1944 deden de oorlogsomstandigheden zich steeds meer gevoelen en de ingevoerde rantsoenering van stroom had vanzelfsprekend ongunstige gevolgen voor de stroomafzet. In dit jaar werd op de 22ste februariEnschede door een ernstige ramp getroffen. s’Middags half twee daalde een regen van brandbommen op de stad neer, die enorme verwoestingen verrichtte. Ook het G.E.B werd ernstig getroffen; de gehele voorraad meters, alle instrumenten en 3 ijktafels gingen verloren. In het magazijnen boven de z.g. batterijkamer ontstond brand, maar deze kon gelukkig met eigen middelen geblust worden. Enige andere brandbommen, waarvan één vlak langs de hoofdrails van het schakelstation Achter ’t Hofje viel, richtten gelukkig geen schade aan.

Straat verlichting
Wegens de verduistering  was het gebruik van geen betekenis; het verbruik was slechts 9310kWh. Tegen 9849 in 1943

Tarieven
Tarieven bleven in 1944 onveranderd

Storingen
Ten gevolge van het bombardement van brandbommen op 22 februari werden huisaansluitingen en lantaarns vernietigd in de volgende wijken: Pathmos, De Veldkamp, Janninksweg, Haaksbergerstraat, Borneostraat, Zuiderhagen, Kalanderstraat, Langestraat, Oldenzaalsestraat en Nieuwluststraat.

Op 2 maart was de schade voorlopig hersteld.

Aan de Mekkelholtsweg en aan de Potsweg was de Hoogspanningskabel beschadigd, welke direct hersteld is.

Op 6 en 7 oktober werden tijdens bombardementen te Hengelo, alle transportkabbels beschadigd. De kabels I, II en III werden direct hersteld terwijl de kabels IV, V en VI na de bevrijding zijn hersteld."

Uit het jaarverslag van 1945:

Overzicht
Het jaar 1945, het jaar van de bevrijding! Op 1 april, eerste Paasdag, trokken de Geallieerden Enschede binnen en daarmede nam de Duitse overheersing een einde. Het jaar 1945 was zeer moeilijk; bij de Duitsers begon het kolengebrek een steeds grotere rol te spelen en het resultaat was, dat een groot deel van het kabelnet afgeschakeld werd; tenslotte zat geheel enschede in het donker.

Hengelo werd eerst woensdag bevrijd en vrijwel direct daarop begon de stroomlevering weder. Het begin was nog aarzelend; er waren niet voldoende kolen en het verbruik werd tot het uiterste beperkt. De industrie werd eveneens sterk beperkt, maar met september werd de situatie beter en tegen het eind van het jaar nam de stroomafname belangrijk toe. In verband daarmede werd met spoed gewerkt om de verbindingskabels met Hengeloweer in orde te krijgen. Deze werden gerhaaldelijk gestoord, maar de ergste beschadiging werd bij het bombardement van Hengelo op 5 juni 1944 aangebracht, toen de drie zwaarste kabels van 150 qmm. Op verschillende plaatsen zwaar beschadigd werden. Deze beschadigingen werden nu hersteld, zodat de stroomtoevoer weer dezelfde capaciteit had als in 1939. Was er aanvankelijk grote belangstelling, of de maximale belasting van vóór de oorlog ad 13681 bereikt zou worden, als spoedig bleek dat deze alleen niet gehaald maar zelfs niet onbelangrijk overschreden zou worden.

Aan het eind van het jaar bleek dat maximum opgelopen te zijn tot 16200 kW.

Het jaar 1945 gaf in den beginne vel storingen; het overvliegen der geallieerde bommenwerpers gaf veel onrust, maar ernstiger was, dat Enschede verscheidene keren door bommen getroffen werd. Het is te veel hier alle schade op te noemen, maar wanneer hier de Berkenkamp genoemd werdt, is dat een van de ernstigste rampen, welke Enschede trof. Ook na de oorlog werd door het geallieerde vervoer veel schade veroorzaakt.

Straat verlichting
Voor de straatverlichting werd 105.058 kWh. gebruikt tegen 15.466.777 kWh. in 1944, een teken dat de verduistering weer voorbij was.

Tarieven
Ten gevolge van de sterke stijging der kolenprijzen werd het noodzakelijk de tarieven opnieuw te herzien.
Zowel 1 juli als 1 augustus werden de prijzen verhoogd. In 1 september werden de prijzenal weer iets verlaagd en 1 oktober nogmaals, al bleven de prijzen iets boven het niveau van 1944

Conclusie 
Je kunt in de jaarlijkse verslagen van dit bedrijf terug vinden dat de textiel industrie het moeilijk had in de oorlog, dat er veel schade veroorzaakt werd door de bombardementen en dat de straatlantaarns uit waren vanwege verduisteringsmaatregelen. De prijzen van stroom bleven heel de oorlog bijna gelijk aan de prijzen van voor de oorlog. Dat is opvallend omdat het nu zo is het zo dat als er van iets heel weinig beschikbaar is, het heel duur wordt. Denk maar aan olie.
In de oorlog ging de prijs van stroom niet omhoog, maar werd er gewoon een rantsoen ingesteld. Dat betekent dat de mensen maar een klein gedeelte mochten gebruiken van wat ze eerst gewend waren. Iedereen moest dus heel zuinig zijn met energie. En soms, bijvoorbeeld als er een bombardement geweest was, dan was er gewoon even geen stroom.