Het erfgoed van het vliegveld Twente: een manifest

Het erfgoed van het vliegveld Twente: een manifest

Manifest voor het herkenbaar en zichtbaar houden van het cultureel erfgoed bij de herinrichting van het terrein van het vliegveld Twente.

Dit manifest, opgesteld in 2018, is een oproep aan iedereen die betrokken is (of nog wordt) bij de ontwikkeling van plannen voor het vliegveldterrein en de uitvoering van die plannen. De oproep luidt: erken de waarde van het erfgoed van het vliegveld Twente!

Het in overwegende mate militaire vliegveld Twente spreekt tot de verbeelding. Het biedt een uniek overzicht van opeenvolgende ontwikkelingen van de militaire luchtvaart, zichtbaar door de aanwezigheid van vele bijzondere gebouwen, bouwsels en landschapselementen.

Het vliegveld is tévens zo bijzonder omdat het in beknopte vorm ook nog een aantal stadia van de burgerluchtvaart laat zien: vanaf de vroegste experimenten op niet meer dan een veredeld grasveld, via lijndiensten naar verschillende bestemmingen, tot (het demonteren van) gigantische, geavanceerde producten van de burgerluchtvaart van deze tijd.

Ondanks het intensieve gebruik als vliegveld en de veranderingen die in verband daarmee in de loop van krap 100 jaar zijn aangebracht, zijn er nog vele restanten van het oude landschap zichtbaar, van vóór het ontstaan van het vliegveld. Terwijl er ook nieuw landschap ontstaat…

In de door Het Oversticht in 2009 vervaardigde waardestelling (zie de door de gemeente Enschede in maart 2017 uitgebrachte beleidsregel) is een groot aantal gebouwde en onbebouwde elementen die als waardevol kunnen worden beschouwd vastgelegd. De talrijke nieuwe gebruikers en bewoners van het vliegveld zijn er vol enthousiasme ingestapt, juist vanwege de combinatie van interessante bebouwing en het karakteristieke landschap.

Dit manifest is opgesteld omdat de erfgoedorganisaties Erfgoedvereniging Heemschut, Het Cuypersgenootschap en de Historische Sociëteit Enschede-Lonneker, samenwerkend in het FEE (Forum Erfgoed Enschede) en ondersteund door de Stichting Militair Erfgoed, constateren, dat er een zekere slijtage van aandacht voor de cultuurhistorische waarden is ontstaan. De vermoedelijke reden is dat het economisch grondgebruik uiteindelijk toch de voorkeur lijkt te hebben gekregen.

Deze verslapping van aandacht voor het erfgoed van het vliegveld veroorzaakt toenemende onvrede. Een onvrede die zich tegen de eigenaren, de gemeente Enschede en de provincie Overijssel, zal kunnen gaan keren.

Omdat het nu nog kán, vragen de genoemde erfgoedorganisaties extra aandacht voor de cultuurhistorische waarden van het gebied. Bij de realisatie van nog voor de schop liggende projecten zijn belangrijke stappen te zetten die het tij kunnen keren.

Naast de in het oog springende gebouwen en landschapselementen, beschrijft dit manifest óók de vele kleine overblijfselen en de bijna verborgen details die herinneren aan het rijke verleden. Om aan volgende generaties het verhaal van het vliegveld Twente op een overtuigende manier te kunnen vertellen, is aandacht voor deze schijnbaar onnutte restanten uit een voorbije tijd onontbeerlijk. Het onderbouwt tevens de urgentie van dit manifest.