Uit het archief: Texoprint en de race naar de maan

Uit het archief: Texoprint en de race naar de maan

In opdracht van Gemeente Enschede werd medio 2018 het ‘Van Gelderen’ archief geïnventariseerd, waaronder een aantal fabrieksarchieven. Wilma van Tongeren, medewerker Documentaire Informatievoorziening, onderzocht het archief van de N.V. Stoomweverij Nijverheid. Een van haar vondsten was het archief van de Apollo stoffen. Een ambitieus project waarbij de drukkerij ernaar streefde in recordtempo een stoffen poster van de maanlanding op 21 juli 1969 te produceren. Over dit evenement en de inhoud van het archief schreef Wilma onderstaande tekst.

“One small step for man”
Zo opende de Tex – o – Rakel, het maandblad voor het personeel van Texoprint N.V., het nummer van 29 augustus 1969. We gaan naar half juni van dat jaar als tijdens de bedrijfsleidersvergadering te Boekelo een opmerking wordt gemaakt dat er “te weinig afdekdoeken voor het opgerolde doek waren”. Het idee werd geopperd nieuwe afdekdoeken te drukken met eigentijdse opdruk, eventueel iets te ontwerpen dat tevens geschikt zou zijn als affiche voor de verkoop.

Dit idee werd besproken met de adjunct directeur Verkoop Gordijnstoffen, de heer J. van der Kolk. Deze reageerde niet direct enthousiast maar na er nog eens over te hebben nagedacht kwam hij op het idee om een “poster”, een affiche, te maken, die enige tijd zeer actueel zou blijven. De eerste landing op de maan zou hier bij uitstek voor geschikt zijn.

Iedereen was enthousiast en een kleine groep mensen ging aan het werk. Als algemeen projectleider werd aangesteld de heer drs. J.F. van der Elst, terwijl de heer M. ter Stal bedrijfsprojectleider werd. Inlichtingen werden ingewonnen bij de Sterrenwacht, de Nederlandsche Omroep Stichting, ruimtevaartdeskundigen etc. over plaats van landing, constructie van het maanlandingsvoertuig, ruimtepakken etc. Er werd besloten vooraf een proefdessin te maken om na te gaan, hoeveel tijd er nodig zou zijn van het begin van het tekenen van het dessin tot en met het opmaken. Er werd een dessin als poster ontworpen, waarbij het maanlandingsvoertuig de maan nadert. De proef werd van 3 tot en met 8 juli 1969 genomen waaruit bleek dat het mogelijk moest zijn om bij de werkelijke landing een dessin, vanaf de tijd van landing, binnen 24 uur af te leveren.

Van de als proef gedrukte posters werden direct monsters verzonden aan alle buitenlandse agenten, die allen enthousiast reageerden. De reactie van de agent in New York was dat het idee briljant en de uitvoering perfect was. Hij zou op 22 juli in New York een persconferentie beleggen waarbij de eerste poster zou worden getoond met een foto van het ontwerp van de te maken maanlandingsposter.

Het genoemde artikel in de Tex – o – Rakel bevat niet alleen een groot aantal foto’s maar ook een overzicht van uur tot uur van de nacht van de eerste maanlanding. Om 06.02 uur wordt aangetekend dat “de heer J.B. van Heek op mysterieuze wijze in Boekelo krentenwegge en appelgebak had weten te bemachtigen en koffie liet aanrukken”.

Om 23.59 uur gleed het eerste exemplaar van de poster de brievenbus van het huis van de heer S. Yntema ( lid van de Raad van Bestuur ) door. De volgende dag werd de eerste zending posters – via Schiphol – verzonden aan o.a. President Nixon, de astronauten, landen als Frankrijk, Nieuw-Zeeland, Denemarken, Australië, Zuid-Afrika en België. Later volgde zendingen aan alle filialen van Vroom en Dreesman alwaar de poster vanaf 22 juli 14.00 uur voor het bedrag van ƒ 7,95 te koop was. Andere relaties zoals Hare Majesteit de Koningin, leden van het Koninklijk Huis en de Minister President ontvingen ook een exemplaar. De Texoprint kreeg een groot aantal bedankbrieven retour, waaronder die van de NASA, de astronauten en leden van het Koninklijk Huis. Ook tijdschriften en kranten wereldwijd besteedden aandacht aan de Apollo stof uit Twente.

In een brief van de heer J. van der Kolk aan alle Texoprint “NASA” medewerkers dankte hij iedereen met de woorden “Die ene stap van astronaut Armstrong betekende voor Texoprint een grote stap op het gebied van slagvaardigheid en samenwerking”.

Tekst: Wilma van Tongeren

Redactie/bewerking: Marijn Smeehuijzen

Toelichting bij de afbeeldingen

• Foto's van het proefdessin en de uiteindelijke poster van de Apollo 11 maanlanding
• De voorkant van het bedrijfsblad de 'Tex-o-Rakel' van 29 augustus 1969
• Een artikel over de stof uit het magazine 'American Fabrics'